سنجد
سنجد میوه ای که به صورت خشک شده از آن استفاده میشود و طبعی سرد و خشک دارد.
میوه سنجد از زمانهای گذشته در سبد غذایی ایرانیان جا داشته و در اعیاد سنتی به آن توجهی خاص
مبذول شده است. امروزه از درخت سنجد و میوه آن در صنایع غذایی، بهداشتی، دارویی، عطرسازی و
صنایع چوب استفاده می شود. نام علمی سنجد «Elaeagnusan gastifolial» است و رویشگاه این درخت
بدلیل سازگاری آن با محیط های مختلف در اغلب نقاط کره زمین از جمله آمریکای شمالی، اروپای شرقی
و غربی، آسیای مرکزی و شمالی و … است.
خواص سنجد برای سلامتی
با استرس اکسیداتیو مبارزه می‌کند
عصاره برگ سنجد، در برابر استرس اکسیداتیو ناشی از کروم، از موش‌ها محافظت کرد. عصاره گرفته شده از
برگ و میوه سنجد، در برابر استرس اکسیداتیو ناشی از ماده شیمیایی به نام نیتروپروساید سدیم از سلول‌های
موش محافظت کرد. مواد شیمیایی موجود در عصاره، تولید رادیکال‌های آزاد را کند و در نتیجه، استرس را مهار کرد.
از معده محافظت می‌کند
روغن هسته و پالپ سنجد در برابر زخم معده‌ای که در آزمایشگاه و به صورت ساختگی ایجاد شده بود، از موش‌ها
محافظت کرد. در یک مطالعه دیگر که روی موش‌ها انجام شد، عصاره پوست بوته سنجد، ترمیم غشای معده را
تسریع کرد. همچنین اندازه و شدت زخم معده را در مقایسه با گروه کنترل کاهش داد.
می‌تواند التهاب را کاهش دهد
دوز عصاره سنجد تزریق شده به موش‌ها، ورم ناشی از تزریق مایکوباکتریوم توبرکلوزیس را به میزان قابل توجهی
کاهش داد. عصاره سنجد، در مقابله با التهاب مفصل (آرتریت) نیز کاربرد دارد.
ماده شیمیایی به نام متانول که از برگ سنجد گرفته میشود، سطح سیتوکین التهابی (TNF-α، IL-6 و IFN-γ)
را پایین آورده و التهاب را در سلول‌های موش کاهش داد.
در زمان التهاب، سلول‌های التهابی مقدار زیادی نیتریک اکسید ترشح می‌کنند که باعث تشدید و پیشرفت بیماری‌های
التهابی پوست، قلب و دهان میشود. عصاره سنجد، تولید نیتریک اکسید و فعالیت التهابی در سلول‌های موش را کاهش داد.
با سرطان مبارزه می‌کند
آب سنجد، تعداد ناهنجاری‌های ژنتیکی سرطان‌زا در اسپرم و سلول‌های مغز استخوان موش‌ها که توسط یک ماده شیمیایی
سرطان‌زا به نام سیس‌پلاتین به وجود آمده بود را کاهش داد.
در یک مطالعه دیگر که بر موش‌ها انجام شد، عصاره سنجد با رشد تومورهای موجود در معده و پوست مبارزه کرد. این عصاره،
با محدود کردن رشد غیرطبیعی سلول‌های سرطانی و افزایش مرگ آن‌ها، فعالیت ترکیبات ژنتیکی که مانند عوامل ضد سرطان
عمل می‌کنند را افزایش داد.
آب سنجد، رشد تومور سرطانی در اندام‌های موش را کاهش و طول عمر آن‌ها را از متوسط ۱۹۵ روز به متوسط ۲۷۰ روز افزایش داد.
از کبد محافظت می‌کند
در یک مطالعه (RCT) که بر ۵۰ بیمار مبتلا به سیروز کبدی انجام شد، عصاره سنجد، شدت سیروز کبدی را در ۳۰ بیمار کاهش داد.
در برابر اشعه رادیواکتیو از بدن محافظت می‌کند
RH-3، یکی از مواد موجود در عصاره سنجد، در برابر اشعه رادیواکتیو، از موش‌ها محافظ کرد. عصاره سنجد درمقایسه با بقای ۰٪ در
گروه کنترل، به بقای۸۲٪ در گروه آزمایشی منجر شد.
عصاره سنجد در مقابل دگردیسی ژنتیکی ناشی از اشعه رادیو اکتیو، از سلول‌های موش محافظت کرد.
در یک مطالعه دیگر، عصاره سنجد با افزایش اتصال رشته DNA، عمل کردن مانند یک آنتی اکسیدان و جلوگیری از شکستن DNA،
از DNA محافظت کرد.
علائم دیابت را کاهش می‌دهد
عصاره هسته سنجد، فشار خون بالای ناشی از رژیم قندی در موش‌ها را پایین آورد. این عصاره، توانایی مبارزه با فشار خون بالا
در افراد دیابتی را دارد.
فرآیند درمان زخم‌ها را تسریع می‌کند
در یک مطلعه که بر بیماران دچار سوختگی انجام شد، تاثیر روغن سنجد بر درمان زخم‌ها مورد آزمایش قرار گرفت. آن‌ها، بانداژهای
۱۵۱ بیمار سوختگی را در روغن سنجد خواباندند. این کار، در مقایسه با گروه کنترل با بانداژهای معمولی ، درد را بیشتر تسکین داد
و رشد دوباره پوست اطراف زخم را تسریع کرد.
قرار دادن عصاره برگ سنجد به صورت موضعی بر روی پوست، به تسریع فرآیند درمان زخم‌های پوستی در موش‌های آلبینو کمک کرد.
این عصاره، اندازه زخم را کاهش و تولید پروتئین‌هایی که به درمان زخم کمک می‌کنند را افزایش داد. تزریق عصاره سنجد، با افزایش
پیوند فیبری و رشد پروتئین که در ساختار کلی ماهیچه نقش دارد، بهبود جراحات تاندونی در موش‌ها را افزایش داد.
از مغز محافظت می‌کند
عصاره برگ سنجد در برابر آسیب اکسیداتیو و تخریب مغزی ناشی از اسکوپولامین معکوس، از موش‌ها محافظت کرد.
سیستم ایمنی را تقویت می‌کند
عصاره سنجد، سیستم ایمنی جوجه‌ها را تقویت کرد و تاثیر سمی به نام T-2 که سیستم ایمنی آن‌ها را نابود کرده بود را
کاهش داد. فیبر گلوکومانان ترکیب شده با سنجد نیز در این مسئله موثر بود.
به رفع مشکل خشکی چشم کمک می‌کند
اسیدهای چرب موجود در روغن هسته و پالپ سنجد، خشکی چشم ناشی از استرس را با افزایش ترشح اشک در موش‌ها
کاهش داد. روغن پالپ سنجد، اثری قوی‌تر داشت.
در یک مطالعه انسانی (DB-RCT) که بر ۸۶ نفر انجام شد، روغن خوراکی هسته سنجد، با بازگرداندن سطح بالای تجمعات ذرات
در اشک چشم، علائم خشکی چشم ناشی از آب و هوای سرد که معمولا در زمستان اتفاق می‌افتد را کاهش داد.
در یک مطالعه با ۱۰۰ شرکت کننده (DBRTC)، اسیدهای چرب موجود در سنجد، مواد شیمیایی را تولید کردند که با التهاب مبارزه
کرده و به تشکیل اشک چشم کمک می‌کنند.
سلامت قلب را افزایش می‌دهد
عصاره سنجد، از ترشح مایعات بدن به ریه‌ها جلوگیری کرد و توانایی قلب برای مقابله با استرس را در موش‌ها افزایش داد.
روغن سنجد از طریق فعالیت‌های آنتی اکسیدانی خود، آسیب قلبی را کاهش می‌دهد که همین مسئله وضعیت طبیعی قلب
و ساختار شیمیایی آن را حفظ می‌کند.
سلامت پوست را افزایش می‌دهد
استفاده موضعی از روغن سنجد بر پوست موش‌ها، ضخامت پوست آن‌ها را افزایش داد و به تسریع فرآیند درمان بریدگی‌های
عمیق پوستی کمک کرد.
ترکیبات موجود در سنجد، به نرم شدن پوست کمک می‌کنند، پیری و خشکی پوست را کاهش می‌دهند، سرمازدگی و آسیب
ناشی از آفتاب را درمان می‌کنند و التهاب را تسکین می‌دهند.
سم زدایی معده و روده
سنجد یک میوه منحصر به فرد برای پاکسازی معده و روده از سموم مختلف است.
پایین آورنده ی تب های شدید و خطرناک
در کشور اسپانیا از شیره گل سنجد برای قطع تب های شدید و خطرناک استفاده می شود.
سرشار از ویتامین c
سنجد، کمبود ویتامین C بدن را جبران می کند و خوردن آن، از ورود عفونت به بدن جلوگیری می کند.
ضد اسهال
میوه سنجد بر طرف کننده اسهال است و البته مصرف زیاد آن منجر به یبوست می شود.
سرشار از ویتامین کا یا k
ویتامین کا زیادی که در سنجد موجود است برای انعقاد خون و کم کردن خونریزی بدن موثر است به همین دلیل
مصرف آن برای افرادی که مشکلات انعقاد خون دارند مفید است.
ضد نفخ
عرق شکوفه سنجد، به عنوان یک ضد نفخ مؤثر براى معده عمل می‌کند
برطرف کننده ی تکرر ادرار
مصرف سنجد برای مشکل تکرر ادرار بسیار عالی عمل می کند
لاغر کننده
این میوه به دلیل فیبر بالایی که دارد باعث ایجاد احساس سیری می شود به همین دلیل می تواند تا حدی اشتها را کاهش
دهد و منجر به لاغری شود.
سرشار از منابع غذایی
سنجد یکی از بهترین منابع غذایی گیاهی محسوب میشود.
سرشار از کلسیم
سنجد منبع غنی از کلسیم است و برای افرادی که دچار پوکی استخوان هستند، بسیار مفید است و استخوان‌های افراد
را محکم می‌کند.
سرشار از آنتی اکسیدان
سنجد دارای ترکیباتی مانند فیتکمیکال‌ها است که آنتی‌اکسیدان خوبی است.
عوارض و مضرات سنجد
۱. چون سنجد می‌تواند فشار خون را پایین بیاورد، بنابراین یکی از عوارض جانبی آن می‌تواند پایین آوردن بیش از اندازه
فشار خون باشد که برای بیمار خطرناک است.
۲. استفاده از سنجد می‌تواند انعقاد خون را کند کند و بنابراین افرادی که بریدگی و جراحات عمیق دارند یا در انتظار
عمل جراحی هستند باید از آن پرهیز کنند.
۳. استفاده مداوم از سنجد می‌تواند باعث زرد شدن رنگ پوست شود. این مسئله در یک مورد ۴۵ ساله که به مدت ۶ ماه
و به طور منظم سنجد مصرف کرد مشاهده شد.
