گزنه کوهی

گزنه گیاهی علفی، چند ساله، پایا با ساقه‌ای راست، چهار گوش و منشعب است
که ساقه آن به طور راست تا ارتفاع یک متر بالا می‌رود و برگهای آن پوشیده از کرک‌های
گزنده است. ساقه این گیاه را نیز پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده است که
در صورت لمس کردن به دست می‌چسبد و موجب خارش و سوزش می‌شود و
به همین دلیل آن را گزنه نامیده‌اند. نام‌های دیگر این گیاه، گزما، گزگز، گزنک و قریض است.
گزنه معمولا در مناطق متروکه، خرابه‌ها، باغها و نقاط مرطوب به شکل خودرو می‌روید.
قسمت‌های مورد استفاده این گیاه برگها، سرشاخه‌های گلدار، ریشه و دانه آن است
و در شمال کشور از برگ‌های آن برای تغذیه استفاده می‌کنند.

ترکیبات شیمیایی گزنه کوهی

شامل تانن، لسیتین، ‌اسید فورمیک،نیترات پتاسیم و کلسیم، ترکیبات آهن،
ویتامین C و نوعی گلوکوزید است که پوست را قرمز می‌کند و از سرشاخه‌های
این گیاه ماده قرمز رنگی بنام اورتی‌سین استخراج می‌شود. 

خواص گزنه کوهی (طبیعت و خواص درمانی)

گزنه کوهی از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است. برخی خواص دارویی گیاه گزنه عبارتند از:

• گزنه کوهی دستگاه هاضمه را تقویت و ادرار را زیاد می‌کند، رفع خون در ادرار نیز از دیگر خواص گزنه است.
• گیاه گزنه، برای درمان بیماری قند مفید است، بدین منظور یک فنجان دمنوش گزنه
   را سه بار در روز میل کنید.
• برای التیام زخمها و زخم‌های سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده می‌شود.
• از خواص گزنه افزایش شیر در دوران شیردهی است و باعث افزایش ترشح شیر می‌شود.
• گزنه در درمان کم خونی موثر است و تعداد گلبول‌های قرمز را زیاد می‌کند.
• رفع گرفتگی‌های کبد، تقویت نیروی جنسی، رفع اخلاط خونی و برطرف کردن بیماری‌های
  پوستی از دیگر خواص گزنه است.
• برای برطرف کردن کهیر از جوشانده گزنه به مقدار سه فنجان در روز میل کنید.
• دمنوش گزنه روده را پاکسازی و کرم‌های روده را از بین می‌برد.
• یکی از مهمترین خواص گیاه گزنه کوهی جلوگیری از بزرگ شدن غده پروستات در مردان است و
  نوشیدن دمنوش گزنه به مردان توصیه می شود.

همچنین…

• گیاه گزنه، سرفه، سل، عفونت مجاری ادرار و ناراحتی‌های روده را از بین می‌برد.
• گزنه مو را تقویت کرده و از ریزش موی سر جلوگیری می‌کند، حتی در بعضی از موارد
  در صورت استفاده مستمر از آن، موی سر دوباره می‌روید . برای استفاده از این خاصیت
  ۶ گرم سر شاخه‌ها و برگها و ریشه گزنه را به تنهایی و یا با ۳۰ گرم چای کوهی در یک لیتر
  آبجوش ریخته و آنقدر بجوشانید تا حجم مایع به نصف برسد. شبها مقدری از این مایع را
  به سر بمالید و صبح بشوئید. همچنین براق کردن و جلا دادن به موها و درمان شوره سر
  از دیگر خواص گزنه بوده، به این منظور بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید.
• برای از بین بردن زگیل، ضماد برگ‌های تازه آنرا روی زگیل بمالید .
• برای پاک کردن مثانه، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه برگ گزنه همراه با ریشه
  شیرین بیان استفاده می‌شود.
• از فواید مصرف گزنه، کاهش درد نقرس است.
• برای برطرف کردن ناراحتی های زنانه قبل از عادت ماهیانه از چای گزنه استفاده کنید.
  همچنین این چای ناراحتی‌های کلیه را برطرف و کرم معده و روده را می‌کشد.
• ضماد برگ گزنه، دردهای عضلانی را تسکین و برای برطرف کردن درد رماتیسم مفید است.

مضرات گزنه کوهی (عوارض جانبی، موارد احتیاطی و منع مصرف)

• گزنه کوهی اگر بیش از حد استفاده شود ممکن است برای روده‌ها و کلیه‌ها مضر باشد،
  بنابراین بهتر است با صمغ عربی و کتیرا خورده شود.
• مقدار مصرف بیش از ۱۰ گرم در روز از گیاه گزنه، ممکن است باعث بند آمدن ادرار
  و احتباس مایعات بدن شده و به تبع منجر به کاهش عملکرد قلب و کلیه گردد.
• زنان باردار و کودکان باید از مصرف آن خودداری کنند.
• از شایعترین مضرات گزنه، تحریک معده است و احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک نیز
  در افراد حساس وجود دارد.
• از آنجا که گیاه گزنه، حاوی مقادیری از تانن می‌باشد، مصرف همزمان گیاه گلدار شامل
  برگ‌ها یا ریشه با غذاهای حاوی آهن ممکن است باعث کاهش جذب آهن شود.